معرفی دستگاه اسپرسو ساز؛ اجزا و نحوه عملکرد آن

بدون شک می‌توان گفت دستگاه اسپرسو ساز یکی از محبوب ترین و شناخته شده ترین تجهیز الکترونیکی در میان ایرانیانی است که قهوه می‌نوشند. تمامی محل‌هایی که قهوه سرو می‌کنند از دکه‌های روزنامه فروشی گرفته تا کافه‌هایی که به صورت تخصصی قهوه آماده می کنند؛ همگی از دستگاه های اسپرسو ساز استفاده می‌کنند. قهوه اسپرسو علاوه بر اینکه به تنهایی و بدون هیچ افزودنی سرو می‌شود، به عنوان ماده اصلی نوشیدنی‌هایی از قبیل لاته، آمریکانو، کاپوچینو و … نیز، هست که همین امر، این دستگاه را به یکی از مهم‌ترین تجهیزات کافی‌شاپ ها تبدیل کرده است. شناخت این دستگاه و آشنایی با نحوه کارکرد آن، به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از روش عصاره‌گیری قهوه اسپرسو داشته باشید و تغییرات هر پارامتر و تاثیری را که این تغییر بر عصاره‌گیری دانه های قهوه دارد، بهتر درک کنید.

قهوه اسپرسو با استفاده از تجهیزاتی از قبیل دستگاه صنعتی، دستگاه نیمه صنعتی، دستگاه خانگی، تجهیزات دستی و موکاپات عصاره گیری می‌شود. ما در این مقاله تنها به معرفی تجهیزات الکترونیکی صنعتی موجود در کافی‌شاپ ها مانند دستگاه اسپرسو ساز می‌پردازیم.   

قطعات دستگاه اسپرسو ساز

تمامی دستگاه‌های اسپرسو ساز معمولا از مجموعه قطعات مشابه‌ای تشکیل شده‌اند تا شما را از آب، به یک شات قهوه با کافئین بالا برسانند. بخشی از اتفاقات رخ داده شده در این فرایند مانند گرم شدن آب توسط بویلرها، برای شما قابل مشاهده نیست اما می توانید بخشی دیگری از این فرآیند را شما هنگام عصاره‌گیری مشاهده می‌کنید.

یک دستگاه اسپرسو ساز از قطعات زیر تشکیل شده است:

مخزن آب دستگاه اسپرسو ساز

مخزن آب، محفظه‌ای است که آب مورد نیاز برای عصاره گیری را در خود ذخیره کند. در دستگاه‌های صنعتی بزرگ اسپرسو ساز، با هدف تامین جریان ثابت آب به صورت اتصال مستقیم، دستگاه به شبکه آبرسانی شهری متصل می شود اما در دستگاه های کوچک خانگی، این مخزن به صورت دستی پر می شود.

پمپ دستگاه اسپرسو ساز

پمپ، یکی از اجزای مهم در دستگاه های اسپرسو ساز است که فشار لازم برای پاشیدن آب به قهوه را تامین می‌کند. این پمپ، فشار آب جوشیده شده را تا ۹ بار (واحد اندازه گیری فشار) افزایش می‌دهد و سپس آن را به سمت پودر قهوه هدایت می کند. در اسپرسو سازها معمولا از دو نوع پمپ برای این کار استفاده می‌شود که عبارتند از:

·        پمپ ارتعاشی

این پمپ، از آهنربا، پیستون و سیم پیچ فلزی برای اعمال فشار بر آب استفاده می‌کند. هنگامی که دستگاه به شبکه برق شهری متصل می ‌شود، پیستون با حدود ۶۰ بار فشار در ثانیه حرکت می‌کند تا آب را از طریق مجرای تعبیه شده در دستگاه به سمت هد گروپ هدایت کند. پمپ های ارتعاشی هزینه کمتری دارند و تعویض آنها نیز آسانتر است.

·        پمپ دوار

این پمپ از یک موتور کوچک تشکیل شده است که یک دیسک برش را می چرخاند. همانطور که دیسک می‌چرخد، به دیواره بیرونی محفظه‌ای که در آن قرار دارد، فشار وارد کرده و فشار مورد نیاز را ایجاد می‌کند. آب از قسمت  ورودی بزرگ‌تر، به محفظه وارد شده و با رسیدن به خروجی باریک به بیرون رانده می‌شود. پمپ های دوار، بی صداتر از نمونه ارتعاشی هستند و معمولا عمر طولانی ‌تری دارند.

محفظه گرمایش دستگاه اسپرسو ساز صنعتی

محفظه گرمایش، ظرف فلزی است که آب را در حین جوشاندن درون خود نگه می‌دارد. بخش گرمایشی داخل محفظه، شبیه به یک قهوه ساز قطره‌ای است که مکانیزم گرمایشی- مقاومتی دارد و در کف محفظه تعبیه شده است؛ به عبارتی، این سیستم گرمایشی، یک المنت است که به صورت سیم پیچ طراحی شده و انرژی الکتریکی را به انرژی گرمایشی تبدیل می‌کند.

اکثر دستگاه های اسپرسو ساز حاوی یک بخش گرمایشی هستند که بر اساس سیستم ترموستات داخلی کار می‌کند. این ترموستات، از داغ شدن بیش از حد المنت جلوگیری کرده و دمای آب را در یک محدوده مشخص نگه می ‌دارد. اسپرسو سازهای پیشرفته‌تر، ممکن است از چند المنت گرمایشی (مولتی بویلر) استفاده کنند که می تواند قابلیت کنترل دما از بیرون محفظه را در اختیار کاربران قرار دهد. 

نازل بخار دستگاه اسپرسو ساز

نازل بخار، در مواردی استفاده می‌شود که نوشیدنی‌هایی مانند لاته یا کاپوچینو نیاز به اضافه شدن شیر دارند. کارکرد این نازل، وارد کردن بخار داغ به شیر و ایجاد فوم (کف) در آن است که برای استفاده در نوشیدنی‌هایی که به این فوم نیاز دارند، کاربرد دارد.

این نازل، به محفظه گرمایش در دستگاه اسپرسو ساز متصل است و حرارتی را که از آب جوشیده شده دریافت می‌کند، به بخار تبدیل خواهد کرد. هنگامی که نازل شروع به کار می‌کند، بخار از محفظه گرمایش از طریق نازل بخار وارد شیر شده و آن را گرم و کف آلود می‌کند. شدت بخار خروجی در این نازل، توسط کاربر قابل تنظیم است.

هد گروپ دستگاه اسپرسو ساز

تعداد هد گروپ در اسپرسو سازها، ممکن است بین یک تا سه عدد باشند. این هد گروپ ها آب جوشانده شده در محفظه را به قهوه آسیاب شده درون پورتافیلتر می‌ پاشند؛ به عبارتی، خروجی آب جوش از دستگاه اسپرسو ساز، به واسطه هد گروپ‌ها به پودر قهوه پاشیده می‌شود.

پرتافیلتر دستگاه اسپرسو ساز

پورتافیلتر، نوعی فیلتر فلزی دسته دار است که پودر قهوه را برای عصاره گیری در خود نگه می‌دارد. قهوه آسیاب شده در پرتافیلتر قرار می‌گیرد و از این طریق به خروجی هد گروپ متصل می‌شود. این وسیله، آب پاشیده شده بر پودر قهوه را از قسمتی که پودر قهوه در آن قرار دارد دریافت کرده و از طرف دیگر عصاره قهوه را خارج می‌کند.

فرآیند عصاره گیری قهوه با دستگاه اسپرسو ساز

دستگاه های اسپرسو ساز یک راه سریع و آسان برای عصاره گیری قهوه هستند. هنگامی که آب گرم شد، فقط حدود ۳۰ ثانیه طول می کشد تا عصاره قهوه آماده شود.

برای عصاره گیری قهوه اسپرسو، لازم است تا مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

• ابتدا مخزن را با آب شهری پر کرده و دستگاه را روشن کنید.
• دستگاه شروع به گرم کردن آب در محفظه گرمایش می‌ کند؛ پس از گرم شدن آب، از طریق یک نشانگر بر روی دستگاه (معمولا یک چراغ رنگی کوچک) به شما اطلاع داده می شود.
• پورتافیلتر را از دستگاه خارج کنید، آن را تمیز کرده و با مقدار مناسب قهوه ریز آسیاب شده پر کنید؛ سپس پورتافیلتر را دوباره بر روی دستگاه قرار دهید و در جای خود قفل کنید.
• قبل از اینکه عصاره گیری را شروع کنید، یک فنجان کوچک زیر دهانه خروجی پرتافیلتر بگذارید تا بعد از اتمام کار، قهوه اسپرسو در آن جمع شود. 
• در حین عصاره گیری، پمپ فعال می‌شود و شروع به فشار دادن آب در داخل محفظه گرمایش می‌ کند و آن را با فشار حدود ۹ بار به قهوه درون پرتافیلتر می پاشد.
• این فشار باعث می‌ شود تا آب از محفظه پودر قهوه در پرتافیلتر عبور کرده و عصاره قهوه در فنجان شما جمع شود. 

اگر می‌ خواهید مقداری شیر را گرم کنید تا به اسپرسوی خود اضافه کنید، باید چند مرحله دیگر هم انجام دهید: 

• مقدار کمی شیر را در یک لیوان (بهتر است لیوان فلزی باشد.) بریزید و نازل بخار را در شیر فرو ببرید.
• هنگامی که از نازل بخار دستگاه استفاده می‌ کنید، دریچه‌ای در محفظه گرمایش فعال می‌ شود که بخار را از آب در حال جوش گرفته و از طریق نازل به شیر اضافه می‌ کند.
• کف ایجاد شده بر روی شیر به شما کمک می‌ کند تا نوشیدنی‌های دیگری مانند لاته یا کاپوچینو را به راحتی تهیه کنید.

برخی از مشکلات رایج در دستگاه های اسپرسو ساز

گاهی ممکن است که دستگاه اسپرسو ساز به خوبی کار نکند. برخی از مشکلاتی که در این دستگاه ها ایجاد می شود، در تمامی مدل های آن یکسان است و بسیاری از باریستاها  نیز، این موارد را تجربه کرده‌اند. در جدول زیر رایج‌ ترین مشکلات دستگاه اسپرسو ساز به همراه علت بروز مشکل و راه حل برطرف کردن آن ذکر شده است. با مطالعه این جدول، اگر در دستگاه خود با مشکلاتی روبرو شوید، می توانید پیش از مراجعه به مراکز تعمیر و نگهداری، خودتان بخشی از آن را برطرف کنید.

مشکل	علت	نحوه رفع مشکل
قهوه اسپرسو از دستگاه بیرون نمی آید	عدم اتصال جریان آب به پمپ	– ابتدا بررسی کنید که مخزن با آب پر شده باشد.- عملکرد صحیح منبع آب را بررسی کنید. – قهوه موجود در پورتافیلتر را بررسی کنید و اگر قهوه زیادی در محفظه قرار دارد، آن را کم کنید. – از بسته شدن محکم پرتافیلتر اطمینان حاصل کنید. – اگر پمپ شما گرفتگی دارد، برای پاک کردن رسوبات معدنی، فرآیند رسوب زدایی را انجام دهید. – از اینکه عصاره گیری قبلی مسیر خروجی هد گروپ را مسدود نکرده باشد نیز اطمینان حاصل کنید.
عصاره قهوه خیلی سریع بیرون می آید	قهوه خیلی درشت است و برای دستگاه اسپرسوساز مناسب نیست.	– حتما از قهوه تازه رُست و آسیاب شده استفاده کنید. – از اندازه آسیاب برای قهوه مناسب دستگاه اسپرسو ساز صنعتی مطمئن شوید. – از محکم بودن پرتافیلتر هم مطمئن شوید.
عصاره قهوه خیلی آهسته بیرون می آید	پمپ به درستی کار نمی‌ کند و قهوه زیادی در محفظه پرتافیلتر ریخته‌ اید.	– کارکرد پمپ و توانایی آن برای ایجاد فشار در جریان آب را چک کنید. – اطمینان حاصل کنید که مقدار درستی از قهوه آسیاب شده را در پرتافیلتر ریخته‌ اید. – دقت داشته باشید که دانه های قهوه اسپرسو نباید خیلی ریز آسیاب شده باشند.
پمپ صدای بلندی ایجاد می‌ کند.	جریان آب کافی نیست.	مطمئن شوید که مخزن شما با میزان کافی از آب پر شده و سطح آب موجود در محفظه کاهش نیافته باشد.
پودرهای قهوه در فنجان قهوه شما است.	سبد فیلتر آسیب دیده و قهوه از آن عبور می‌ کند.	– اگر سبد فیلتر شما فرورفتگی داشته باشد، در برابر فشار مقاومت نمی‌ کند و دانه‌های ریز قهوه را از خود عبور می‌ دهد. – مهر و موم های روی فیلتر خود را تمیز کنید و آنها را به طور سالیانه تعویض کنید.