تاثیر مصرف کافئین در دوران بارداری

تقریبا بسیاری از ما به صورت روزانه با اطلاعات عمومی و تخصصی در حوزه پزشکی سروکار داریم. با پیشرفت تکنولوژی و امکان بررسی پدیده‌های زیستی که در بدن رخ می‌دهد؛ هر ساله مطالعات و آزمایش‌های بسیار زیادی برای درک بهتر تاثیر خوراکی‌های مختلف بر بدن انجام می‌شود. در این مقاله، نتایج مطالعاتی که درباره مصرف کافئین در دوران بارداری و تاثیر این ماده بر بدن مادر و جنین انجام شده است را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.

آیا مصرف کافئین در دوران بارداری برای بدن مضر است؟

یکی از اصلی ترین نگرانی های مادران باردار، تغذیه مناسب در طول زمان بارداری است به طوری که علاوه بر تامین مواد مغذی مناسب برای جنین و مادر، خطری نیز برای هر دو ایجاد نشود. این موضوع برای مادرانی که عادت به نوشیدن قهوه دارند، ممکن است کمی حساس تر باشد و این مادران، به دنبال پاسخ سوالاتی مانند این که مصرف کافئین در دوران بارداری چه تاثیری بر نوزاد خواهد داشت؟ آیا نوشیدن قهوه توسط مادر در این دوران، اختلالی در رشد جنین ایجاد می کند؟ یا سوالاتی از این قبیل هستند. مطالعات مختلفی در این باره انجام شده است که نتایج آنها بیانگر این موضوع است که مصرف متوسط کافئین روزانه در دوران بارداری ممکن است منجر به تولد نوزاد کوچک‌تر شود! 

این نتیجه کمی شوکه کننده است و ما نیز مانند شما، زمانی که برای اولین بار با این پاسخ روبرو شدیم، شوکه شده بودیم؛ اما این پاسخ، پایان ماجرا نیست و کلمه “ممکن” در این جمله، تا حدود زیادی سطح نگرانی ما در رابطه با عوارض مصرف قهوه در دوران بارداری را کاهش می‌دهد.

مروری بر مطالعات تاثیر مصرف کافئین بر بارداری

طبق مطالعات محققان موسسه ملی سلامت، زنان بارداری که به طور متوسط روزانه معادل دو فنجان قهوه می‌نوشند، نوزادان کوچک‌تری در مقایسه با زنان بارداری که از نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده نمی‌کنند، به دنیا می‌آوردند.

محققان دریافته‌اند، در مادرانی که بیش از 200 میلی‌گرم (حدود دو فنجان قهوه) کافئین در روز دریافت می‌کنند، احتمال کاهش ۱۰ درصدی‌ وزن و جثه نوزادانی که به دنیا می‌آورند؛ وجود دارد. نوزادان با جثه کوچکتر در هنگام تولید، در مراحل بعدی زندگی خود نسبت به سایر نوزادان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به چاقی، بیماری های قلبی و دیابت هستند.

این پژوهش توسط کاترین ال. گرانتر از بخش تحقیقات سلامت جمعی در موسسه ملی سلامت کودک و توسعه انسانی یونیس کندی شرایور مدیریت شده و نتایج آن توسط JAMA Network Open به چاپ رسیده است.  دکتر گرانتز در مورد این پژوهش درباره تاثیر مصرف کافئین در دوران بارداری می‌گوید: “بر اساس نتایج مطالعات حال حاضر، بهتر است محتاط رفتار کرد و مصرف کافئین در دوران بارداری را محدود کرده یا به طور کلی مصرف آن را به صفر برسانید؛ البته، این پیشنهاد ممکن است در مطالعات آینده دچار تغییراتی شود.” این پژوهشگر همچنین توصیه می کند که زنان در مورد مصرف کافئین در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنند.

در یک مطالعه دیگر درباره مصرف کافئین در دوران بارداری، این بررسی بر روی افرادی که کمتر از ۲۰۰ میلی گرم کافئین دریافت می‌کردند نیز، انجام شد. در این مطالعه، نوزادان به دنیا آمده در مقایسه با نوزادانی که مادرشان در دوران بارداری کافئین دریافت نمی‌کردند بررسی شدند و نتیجه دقیقا تایید کننده همان وضعیت نوزادان در مطالعه قبلی بود و در برخی موارد نیز، نوزادان دچار مشکلات تنفسی بودند. البته بایستی به این نکته اشاره کرد که عادت‌های دیگر در مادران باردار از قبیل نوع نوشیدنی‌های که مصرف می‌کردند یا احتمالا مصرف سیگار، در این مطالعه بررسی نشده است.

مصرف کافئین در دوران بارداری و کاهش رشد جنین

در مطالعه دوم که در بخش قبل به آن اشاره کردیم؛ محققان اطلاعات مربوط به بیش از 2000 زن با تنوع نژادی و قومیتی را در 12 سایت بالینی که اطلاعات آنها از هفته 8ام تا 13ام بارداری ثبت شده است، تجزیه و تحلیل کرده‌اند. هیچ یک از این زنان سیگاری نبودند و پیش از بارداری هیچ بیماری زمینه‌ای دیگری نداشتند. این زنان یک بار در زمان ثبت‌ نام و بعدا نیز به صورت دوره‌ای در طول هفته 10ام تا 13ام بارداری، نمونه خون خود را برای بررسی کافئین و پاراگزانتین (ترکیبی که هنگام تجزیه کافئین در بدن تولید می‌شود.)، در اختیار محققان قرار داده‌اند. آنها همچنین میزان مصرف روزانه نوشیدنی‌های کافئین‌دار (قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا) را در بازه یک هفته قبل از آزمایش‌ها به محققان گزارش کرده‌اند.

در مقایسه با نوزادان متولد شده از زنانی که سطح کافئین خون آنها بسیار کم یا ناچیز بود، نوزادان متولد شده از زنانی با سطح کافئین بالا، به طور متوسط ۸۴ گرم سبک‌تر، ۴۴/۰ سانتی‌متر کوتاه‌تر و دور سر آنها 0.28 سانتی متر کوچکتر بود. بر اساس همین آزمایشات صورت گرفته درباره تاثیر مصرف کافئین در دوران بارداری، زنانی که حدود ۵۰ میلی‌گرم کافئین در روز (معادل نصف فنجان قهوه) دریافت کردند، نوزادانشان ۶۶ گرم سبک‌تر از نوزادان متولد شده از زنانی بود که کافئین دریافت نمی‌کردند. همچنین، نوزادان متولد شده از مصرف کنندگان کافئین نیز دور ران آنها 0.32 سانتی متر کوچکتر بود.

تحلیل نتایج مطالعات انجام شده درباره مصرف کافئین در بارداری

محققان بر این باورند که کافئین باعث انقباض عروق خونی در رحم و کوچک شدن اندازه این رگ ها می‌شود که این امر، می‌تواند خون رسانی به جنین را کاهش دهد و از رشد نوزاد جلوگیری کند. علاوه بر این موضوع، محققان معتقدند که کافئین به طور بالقوه می‌تواند هورمون های استرس جنین را مختل کند و نوزادان را در معرض خطر افزایش وزن سریع پس از تولد و چاقی، بیماری قلبی و دیابت قرار دهد. در نهایت، افرادی که در این مطالعه حضور داشتند به این نتیجه رسیدند که مصرف کافئین در دوران بارداری حتی به میزان متوسط نیز، باعث کاهش رشد جنین خواهد شد.